مشاوره

 بخش  مشاوره هنرستان دكتر خشايار:جناب آقاي طرخوراني

پيام مشاور:

چگونه حافظه خود را تقويت کنيم؟

ما بسياري از مطالب را خوب به ياد مي آوريم و برخي را سريعا فراموش مي کنيم. بعضي از مردم تاثير زيادي بر ما مي گذارند و مي توانيم آنها را مدتها به خاطر بسپاريم ، اما درباره بعضي افراد حتي نامشان را در ذهن خود ثبت نمي کنيم.
چرا حافظه ما همواره يکسان عمل نمي کند و چرا برخي افراد حافظه بهتري دارند؟
حافظه خوب ، بجز در موارد استثنايي ، هديه خاص براي افراد خاص نيست ، بلکه اکثرا محصول تلاش آگاهانه و سازمان يافته هر فرد است که از نياز به دانستن و به ياد آوردن موفقيت آميز، ناشي مي شود.
هنر و علم هر دو عواملي هستند که مي توانند نتايج شگفت آوري را از طريق تلاش دايم ايجاد کنند. حتي با کمي تمرين و مقداري آگاهي کلي از عواملي که در ايجاد يک حافظه بهتر موثرند، به نتايج مثبتي مي توان دست يافت.
در اينجا به برخي رموز يک حافظه خوب ، يعني عواملي که مي توانند در ايجاد حافظه قوي موثر باشند، اشاره مي کنيم.

  علاقه
اين يک قانون است ؛ اگر شما علاقه مند نباشيد، به خاطر نخواهيد سپرد. ما آنچه را که بدان علاقه منديم ، به ياد مي آوريم ؛ آنچه را که مي توانيم خودمان را با آن در ارتباطي تنگاتنگ قرار دهيم ، آنچه را که کنجکاوي ما را برمي انگيزد، يا عميقا آن را لمس مي کنيم.
اگر شما اختصاصا به يک موضوع يا رويداد ويژه علاقه مند هستيد، احتمال کمي وجود دارد که آن را فراموش کنيد. بنابراين براي به خاطر سپردن سعي کنيد علاقه به آن را در خود ايجاد کنيد.

  توجه
اين قانون دوم است: اگر شما علاقه مند نباشيد، توجه نخواهيد کرد و اگر توجه نکنيد، به خاطر نخواهيد سپرد.
به جزييات توجه کنيد و حالت هاي متمايز را جستجو کنيد. چيزها را با هم مقايسه کنيد تا شباهت يا عدم شباهت آنها را دريابيد. به هر چيزي طوري نگاه کنيد که گويي براي اولين بار است آن را مي بينيد. هنگام مشاهده و تحليل از شلوغي ذهن پرهيز کنيد.
بگذاريد حواس شما به بهترين نحو عمل کند. فرآيند مشاهده شامل 4 عنصر ضروري به نام توجه کامل ، تمرکز، توجه خلاق و درک آگاهانه است. دقت کنيد توجه کامل (Concentration)و تمرکز (Focus) به يک منظور اما به طرق متفاوت عمل مي کنند.
اولي يک نقطه خاص و دومي يک حوزه خاص را دربرمي گيرد. در مورد اول شما جزييات کوچک را مي بينيد، در حالي که در حالت دوم تصوير بزرگتري را از بخشهاي مختلف يک موضوع و کل آن در نظر مي گيريد.
توجه خلاق به شما کمک مي کند هر چيزي را از زواياي مختلف از نو بنگريد و با آنچه مشاهده مي کنيد، آگاهانه آشنا شويد. اگر در توجه خود درنگ کنيد، توجه کامل داشته باشيد و تمرکز کنيد، به احتمال زياد به خاطر خواهيد سپرد.

  درک
اين قانون سوم است. آنچه را که درک نکنيد، بخوبي به ذهن نخواهيد سپرد. شما آن چيزي را به ياد مي آوريد که درک کرده ايد و مفهومي از آن در ذهنتان نقش بسته است. بنابراين ضروري به نظر مي رسد که آنچه را ياد مي گيريد، آناليز و سعي کنيد آن را بفهميد.
موارد شک را از بين ببريد و در پي آن باشيد تا مطلب برايتان واضح شود. يادداشت هاي ذهني و توضيحي داشته باشيد تا مطمئن شويد آنچه را که بايد به ياد بسپاريد، کاملا درک کرده ايد.

  تکرار
و اما قانون چهارم ، اجازه دهيد خاطره در ذهن شما نقش بندد، به طوري که به مدت طولاني باقي بماند، نه اين که مانند ردپايي روي شن به زودي ناپديد شود.
مکرر بخوانيد، بنويسيد، ترسيم کنيد و به ذهن بسپاريد تا موضوع کاملا در ذهنتان ثبت شود. حفظ برخي موضوعات به تلاش بيشتري نياز دارد و برخي ديگر سعي کمتري را مي طلبد، اما به هر حال در همه موارد تکرار بيشتر به خاطر سپردن بيشتري را تضمين مي کند.

  مرور
هر از گاه آنچه را به ذهن سپرده ايد، مرور کنيد. اين يکي از راههايي است که باعث تقويت حافظه ، تداوم اتصالات نوروني و ظاهر کردن دوباره مطالبي است که زير لايه هاي جديد دانستني هاي تازه کسب شده پنهان شده اند.

  به کارگيري
هر آنچه مي آموزيد، عملا به کار گيريد. چيزي را که فهميده ايد تمرين کنيد. دانش تئوري خود را مورد استفاده عملي قرار دهيد.
اگر به آموزش يک زبان خارجي مشغول هستيد و لغات جديدي را آموخته ايد، استفاده از آنها را در مکالمات آغاز کنيد. اگر تکنيک هاي جديد يک ابزار يا سيستم را آموخته ايد، عملا از آن تکنيک ها استفاده کنيد.

  به ياد آوردن
عمل يادآوري و مرور يک هدف را دنبال مي کنند، اما يادآوري کمي متفاوت از آن است. بدين معني که اساسا يک تمرين ذهني است که در آن شما سعي مي کنيد به طور ارادي آنچه را که زماني در گذشته تجربه کرده ايد، به ياد آوريد.
در مرور، شما از عوامل خارجي مانند کتاب ، مقالات ، نقشه و غيره کمي مي گيريد، در حالي که در يادآوري بيشتر بر ذهن و توانايي خود در فکر کردن ، تجسم فکري و ايجاد مجدد ذهني به آنچه مي خواهيد به ياد آوريد تکيه مي کنيد.

  تداعي معاني
به ياد آوردن برخي مطالب مستلزم به ياد آوردن مطالب ديگر است. اين به سبب ارتباط و تداعي معاني است که در ذهن خود ايجاد مي کنيم.
از آنجا که همه دانش انسان نسبي است ، ما مطالب را در ارتباط با موضوعات ديگر به ياد مي آوريم. همه ما مايليم ميان دانسته هاي جديد با دانش قبلي ذخيره شده در ذهنمان ارتباط برقرار سازيم.
اين فرآيند وابسته به روشي است که اطلاعات را به صورت فايلهايي که آماده مراجعه هستند، سازماندهي مي کنيم. شما مي توانيد حافظه خود را با تعميق اين پديده تقويت کنيد. فرض کنيد مطلب جديدي را درباره اينترنت آموخته ايد.
سعي کنيد اين مطلب را به اطلاعاتي که از پيش در ذهن خود درباره اينترنت داريد، ربط دهيد. هرگاه مطلب جديدي مي آموزيد از خود بپرسيد، چگونه مي توانم آن را با اطلاعات قبلي خود ارتباط دهم؟ چه نکته جديدي در آنچه اکنون آموخته ام وجود دارد؟ آن را در کجاي متن اطلاعات موجود در ذهن خود مي توانم جاي دهم؟
اين کار به شما کمک مي کند پايه دانش خود را بالا ببريد و حافظه خود را نيز تقويت کنيد.

  تصور
آيا قدرت تصور به حافظه کمک مي کند؟ بله ، تا حدي. فرض کنيد مطلبي را مطالعه کرده ايد و مي خواهيد آن را به ياد آوريد.
يک نقشه ذهني از آن در ذهن خود ايجاد کنيد و يا همه آن را در ذهن مجسم کنيد، گويي در حال مشاهده يک فيلم هستيد و آن گاه ارتباطات جالب موجود در مطلب را افزايش دهيد.
اين کار شما را قادر مي سازد موضوع را خيلي بهتر و براي مدت طولاني تر به ياد آوريد. اين تمرين براي دانشجويان تاريخ و نيز دانشجويان علوم بويژه زماني که مي خواهند فرآيندهاي مختلف سلولي ، در سطوح اتمي يا حتي جزيي تر را به ياد آورند، بسيار مفيد است.

  سلامت بدني
برخورداري از سلامت جسمي پايه يک حافظه خوب است. ذهني که درگير بيماري هاي ضعف عمومي است ، قادر به تمرکز نيست و نمي تواند توجه کافي به مطلب داشته باشد، چرا که توانايي هاي آن اکثرا متوجه محافظت از خود مي شود.
مغز و سيستم عصبي بايد دوز معمول ويتامين ها و مواد معدني ، گلوکز و خون سالم را دريافت کنند و از استراحت کافي برخوردار باشند، به طوري که بتوانند خود را براي ذخيره سازي اطلاعات و نيروي تازه گرفتن به منظور عملکرد بهتر آماده کنند.

  سلامت رواني
ذهني که با خود دايما درگير است ، نمي تواند مطالب را به خوبي ثبت کند. احساسات منفي مانند ترس ، اضطراب و عصبانيت بشدت جريان ورود اطلاعات به مغز را کاهش مي دهد.
نگرش هاي منفي ، پيش داوري ، گفتن اين که «اين را مي دانم» يا «چه چيزي را ياد مي گيرم» نيز شانس حفظ مناسب را از بين مي برد. يک ذهن باز، برخورداري از تواضع ، تمايل به يادگيري توانايي شما را براي آموختن ، درک و نهايتا به خاطر سپردن افزايش مي دهد.

  سازماندهي
ذهن انسان به طرق مختلف مانند رايانه کار مي کند. درست مانند سازماندهي معني دار اطلاعات در رايانه تان ، بايد اطلاعات را در قلمرو شخصي خود نيز به طور مرتب سازماندهي کنيد تا با اندک تلاشي بتوانيد دوباره بدان دست يابيد.
قلمرو شخصي شما شامل خودتان و محيطي است که در آن زندگي و عمل مي کنيد. به طور موثر از ذهن خود استفاده کنيد و اهداف عالي تري را براي خود در نظر بگيريد.
تنها اطلاعات مفيدي که شما را در رسيدن به اهدافتان ياري مي کنند در ذهن خود ذخيره کنيد. از چشم و همچشمي بپرهيزيد و در مسير آرزوها و نيازهاي خود حرکت کنيد.
تنها به اين علت که دوست شما همه شماره تلفن هاي مورد نيازش را از بر دارد، نبايد الزاما شما با او رقابت کنيد و ذهن خود را با شماره تلفن ها درهم بريزيد. در عوض شما مي توانيد فهرست مرتبي از آنها تهيه کنيد و در دسترس خود قرار دهيد. مهم اين است که بدانيد ذهن شما چگونه کار مي کند و به چه طريق به آرامش مي رسد تا خود را با آن هماهنگ کنيد.
محيط خود را به گونه اي سازماندهي کنيد که ذهنتان در آرامش قرار گيرد و انرژي و منابع آن در يافتن و ترتيب بخشيدن به موضوعات هدر نرود.